خانه » اسید اولئیک چیست؟ و کجا کاربرد دارد؟
اسید اولئیک نوعی اسید چرب است که به وفور در طبیعت یافت میشود. امروز در نشریه الکترونیکی جهان شیمی فیزیک قصد داریم به بررسی این ماده ارزشمند بپردازیم. این اسید با فرمول مولکولی C۱۸H۳۴O۲ شناخته میشود و جرم مولی آن معادل ۲۸۲.۴۶۱۴ است. هنگامی که این ترکیب از منابع طبیعی استخراج شود، به صورت یک روغن مایع به دست میآید.
واژه اولئیک از کلمه “اولئوم” برگرفته شده است که در لغت به معنی “روغن” است. همچنین، این اسید چرب به نامهایی مانند *Elairic acid* و *cis-9-Octadecenoic acid* نیز معروف است.
اسید اولئیک جزو اسیدهای چرب غیر اشباع است و حتی در بافت چربی بدن انسان نیز یافت میشود. این ماده در گریدهای متنوعی از جمله صنعتی، آزمایشگاهی و خوراکی در بازار عرضه میشود. همچنین، oleic-acid در گروه روغنهای امگا ۹ قرار دارد و به عنوان یکی از منابع سالم چربی در رژیم غذایی شناخته میشود.
اسید اولئیک (Oleic acid) ترکیبی است که در حوزههای مختلفی مانند بهداشتی، آرایشی، خوراکی، دارویی و همچنین در صنایع گوناگون کاربرد دارد. این اسید چرب در بسیاری از مواد غذایی مانند انواع روغنها، مغزها، کره، تخممرغ، آجیل، پنیر، گوشت و دانههای روغنی حضور چشمگیری دارد. در حال حاضر، کاربرد آن در تولید روغنهای گیاهی و خوراکی مانند روغن زیتون، کلزا و روغن هسته انگور به طور گستردهتری رایج شده است.
oleic-acid مادهای زردرنگ و بدون بو است که در دسته اسیدهای چرب طبیعی جای میگیرد و به عنوان یک اسید چرب امگا ۹ شناخته میشود. با توجه به وجود مواد مغذی و چربیهای سالم در این اسید، بسیاری از پژوهشگران توصیه میکنند که در آشپزی و مصرف خوراکی بیشتر از آن استفاده شود.
نام شیمیایی | اسید اولئیک_ Oleic acid |
فرمول ساختاری | C18H34O2 |
نقطه ذوب | 286 کلوین |
چگالی | 0.895 gr/cm3 |
نقطه جوش | 633 کلوین |
اسید اولئیک بهطور گسترده در صنایع بهداشتی و آرایشی بهکار میرود و در تولید محصولاتی مانند صابونها و لوسیونهای نرمکننده پوست نقش دارد. همچنین این اسید در تهیه مواد خوراکی نظیر سسها، ادویهها، لیموناد، بستنی و انواع محصولات پختهشده به عنوان ماده اولیه استفاده میشود.
oleic-acid با کاهش سطح کلسترول خون و جلوگیری از افزایش مجدد آن، به سلامت قلب کمک میکند. در صنایع مختلف، بهویژه در تولید شیشههای رنگی، نقش مهمی دارد. همچنین، این اسید یکی از ترکیبات کلیدی در تولید برخی داروها است و به دلیل محتوای چربی سالم، میتواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل به کار رود. از دیگر خواص این ماده، تنظیم قند خون و کمک به کاهش وزن در برنامههای غذایی است.
oleic-acid به عنوان یک ماده ضدسرطان، با سلولهای سرطانی از جمله سرطان سینه مبارزه میکند و جریان خون را در سیستم قلبیعروقی بهبود میبخشد. این اسید به تقویت رشد مو، جلوگیری از ریزش مو و درمان مشکلات پوستی مانند اگزما و رزاسه کمک میکند. همچنین با حفظ رطوبت پوست، از بروز پیری زودرس جلوگیری میکند و در تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش التهابات داخلی موثر است.
این ماده در تولید محصولات شوینده به دلیل خاصیت ضدعفونیکنندگی کاربرد دارد. همچنین در صنایع مراقبت از پوست بهخاطر توانایی آن در جلوگیری از فساد و افزایش طول عمر محصولات به کار میرود و اهمیت زیادی دارد.
اسید اولئیک بهوسیله بیوسنتز تولید میشود. در این فرآیند، آنزیم stearoyl-CoA 9-desaturase بر روی stearoyl-CoA اثر میگذارد و oleic-acid را از طریق هیدروژناسیون اسید استئاریک بهصورت یک مونو اکسید به دست میآورد.
این اسید، با واکنش اسید کربوکسیلیک و الکل، قابلیت انحلال در محلولهای آبی را دارد و به این ترتیب میتوان صابونهای الولات تولید کرد که ید را به پیوند دوگانه میافزایند. با اکسیداسیون تدریجی در مجاورت هوا و اتصال به پیوند دوگانه، محصول حاصل را میتوان برای فشردهسازی مواد غذایی یا خشک شدن در پوششها استفاده کرد. همچنین، کاهش گروه کربوکسیلیک این اسید منجر به تولید الکل میشود.
فرآیند تولید oleic-acid بسته به منبع آن متفاوت است که بهطور خلاصه به شرح زیر است:
تولید از منابع گیاهی:
همانطور که ذکر شد، اسید اولئیک را از محصولات گیاهی از طریق فرآیند صابونیشدن استخراج میکنند. پس از انجام مراحل لازم، دمای واکنش به کمک بخار به حدود ۱۰۰ درجه سانتیگراد میرسد. سپس محلول قلیایی اضافه شده و عملیات هیدرولیز انجام میشود. در نهایت، اسید اولئیک از طریق تقطیر و سرد کردن جدا میگردد.
تولید از منابع حیوانی:
این روش هزینهبر است و معمولاً تولیدکنندگان از آن اجتناب میکنند. بنابراین، برای دریافت اسید اولئیک از منابع حیوانی، مصرف گوشت و محصولات لبنی پیشنهاد میشود.
تولید به روش آزمایشگاهی:
آسانترین و مقرونبهصرفهترین روش تولید اسید اولئیک، در آزمایشگاه انجام میشود. در یکی از روشهای آزمایشگاهی، آلکیل بنزن با استفاده از سولفونیک اسید بهعنوان کاتالیزور به یک مخلوط از اسیدهای چرب تبدیل میشود. با پالایش این مخلوط، اسید اولئیک به دست میآید.
این ماده کاربردهای گستردهای دارد و در صنایعی مانند چرمسازی، نساجی، تولید روانکنندهها، واسطههای شیمیایی و رزینهای آلکیدی مورد استفاده قرار میگیرد.
در محصولات شوینده:
اسید اولئیک به دلیل خاصیت کفکنندگی قوی و پایداری آن در تولید کف، و همچنین خاصیت امولسیونکنندگی، در صنعت شویندهها کاربرد زیادی دارد.
در پزشکی:
به دلیل توانایی اسید اولئیک در کاهش کلسترول بد خون، برای افراد دارای بیماریهای زمینهای یا چاقی مفرط، مصرف آن مفید است. این اسید به عنوان درمان خانگی برای کنترل کلسترول، به برنامه غذایی بیماران اضافه میشود و در مواردی نیز به شکل کپسول توسط پزشک تجویز میشود.
در لوازم آرایشی و بهداشتی:
چربی اسید اولئیک خاصیت نرمکنندگی و ضدعفونیکنندگی دارد که آن را به مرطوبکنندهای بسیار مؤثر تبدیل میکند. این اسید به دلیل نفوذ به لایههای زیرین پوست، رطوبت را برای مدت طولانی حفظ میکند، برعکس بسیاری از لوسیونها و کرمها که تنها بر سطح پوست باقی میمانند. این ویژگی باعث شده است که اسید اولئیک در صنایع آرایشی مادهای گرانبها باشد.
در داروسازی:
در صنعت داروسازی، اسید اولئیک به عنوان افزودنی در ترکیب داروها به کار میرود.
در شیشهسازی:
این اسید به بهبود پیوند میان سرب و شیشه کمک میکند و از اینرو در صنعت شیشهسازی استفاده میشود.
در صنایع غذایی:
تولیدکنندگان مواد غذایی با افزودن اسید اولئیک به محصولاتی مانند سس سالاد، غذاهای آماده، بستنی، و لیمونادها، به جای استفاده از روغنها و کرههای مضر، ارزش غذایی محصولات خود را افزایش میدهند.
بستهبندی و نگهداری اسید اولئیک:
این ماده معمولاً در بشکههای ۱۸۰، ۱۹۰ و ۲۲۰ لیتری نگهداری میشود و برای هر چهار بشکه از یک پالت استفاده میشود. با توجه به اشتعالپذیری اسیدهای چرب، نگهداری این محصول در مکان خشک و به دور از منابع حرارت و جرقه ضروری است. برای حفظ این ماده از ظروف ساختهشده از استیل ضدزنگ، کربن استیل، استیل گالوانیزه یا کربن استیل با روکش اپوکسی، PVC یا پلیاستر استفاده میشود. زمان استاندارد برای نگهداری ایمن این محصول در انبار سرپوشیده تا ۲۴ ماه گزارش شده است.
تولید این ترکیب شیمیایی از منابع گیاهی و حیوانی فرآیندی پیچیده و پرهزینه است که نیاز به صرف انرژی، نیروی کار و هزینه زیادی دارد. به همین دلیل، اسید اولئیک بهطور معمول در آزمایشگاهها و با روشهای مختلف سنتز میشود. در ادامه، یکی از این روشها توضیح داده میشود:
ابتدا از آلکیل بنزن بهعنوان ماده اولیه استفاده میشود و اسید سولفونیک بهعنوان کاتالیست یا تسریعکننده واکنش بهکار میرود. این واکنش، ترکیبی از اسیدهای چرب تولید میکند که برای جداسازی اسید اولئیک، پالایش و تفکیک این مخلوط ضروری است.
برای حفظ کیفیت و اثربخشی اسید اولئیک، باید آن را تنها در بستهبندی اصلی و بهدور از نور مستقیم خورشید و دمای پایین یا یخبندان نگهداری کرد. این اسیدها قابلیت اشتعال دارند و ممکن است با تماس با منابع حرارتی شعلهور شوند. در صورت بروز چنین وضعیتی، به جای استفاده از آب، توصیه میشود از خاموشکنندههای دیگری مانند دیاکسید کربن یا پودرهای شیمیایی خشک برای مهار آتش استفاده شود.
ارتباط با دفتر مرکزی:
تهران – سعادت آباد – میدان کاج-کوچه دوازدهم (علی اکبر)-پلاک 5
دفتر 2(علامه جنوبی)ِ :
تهران-سعادت آباد – خیابان علامه جنوبی- کوچه38 غربی-پلاک 1
سایت های مرتبط
دسترسی سریع
تمامی حقوق مادی و معنوی محتوا برای پترو ایمن شریف(پیشکو)محفوظ است.©
لطفا فرم زیر را به دقت پر کنید تا مشاورین ما در اسرع وقت با شما تماس حاصل فرمایند.